ترجمه
[این] سنت خدا [بوده است] درباره کسانی که قبلا بوده‌اند و هرگز برای سنت خدا جایگزینی نخواهی یافت.
حدیث
۱) از رسول الله ص روایت شده است:
سوگند به خدایی که مرا حقاً به پیامبری برگزید، امت من، سنت کسانی را که قبل از آنها بوده‌اند گام به گام مرتکب می‌شوند تا جایی که اگر ماری در بنی‌اسرائیل در سوراخی خزیده باشد، در این امت هم ماری پیدا می‌شود که همان کار را بکند!
كمال الدين و تمام النعمة، ج۲، ص۵۷۶
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ الْحَسَنِ الْقَطَّانُ قَالَ حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ عَلِيٍّ السُّكَّرِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ زَكَرِيَّا عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَارَةَ عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص:
وَ الَّذِي بَعَثَنِي بِالْحَقِّ نَبِيّاً وَ بَشِيراً لَتَرْكَبَنَّ أُمَّتِي سَنَنَ مَنْ كَانَ قَبْلَهَا حَذْوَ النَّعْلِ بِالنَّعْلِ حَتَّى لَوْ أَنَّ حَيَّةً مِنْ بَنِي إِسْرَائِيلَ دَخَلَتْ فِي جُحْرٍ لَدَخَلَتْ فِي هَذِهِ الْأُمَّةِ حَيَّةٌ مِثْلُهَا.[۱]
۲) از امام صادق روایت شده است:
همانا سنت‌های انبیاء و آن غیبت‌هایی که از آنها واقع شد، مو به مو و طابق النعل بالنعل، در مورد قائم ما اهل بیت نیز رخ خواهد دارد.
كمال الدين و تمام النعمة، ج۲، ص۳۴۵
حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِمْرَانَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الْكُوفِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ عِمْرَانَ النَّخَعِيُّ عَنْ عَمِّهِ الْحُسَيْنِ بْنِ يَزِيدَ النَّوْفَلِيِّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ:
إِنَّ سُنَنَ الْأَنْبِيَاءِ ع بِمَا وَقَعَ بِهِمْ مِنَ الْغَيْبَاتِ حَادِثَةٌ فِي الْقَائِمِ مِنَّا أَهْلَ الْبَيْتِ حَذْوَ النَّعْلِ بِالنَّعْلِ وَ الْقُذَّةِ بِالْقُذَّةِ.[۲]
تدبر
آیات متشابه
عبارت «وَ ما يُدْريكَ لَعَلَّ السَّاعَةَ قَريب» در آیه۱۷ سوره شوری آمده است.
عبارت «سُنَّةَ اللَّهِ فِي الَّذينَ خَلَوْا مِنْ قَبْلُ» در آیه ۳۸ سوره احزاب آمد که این آیه در جلسه۵۲۸ مورد بررسی قرار گرفت
http://yekaye.ir/al-ahzab-33-38/
آیه ۲۳ سوره فتح: «سُنَّةَ اللَّهِ الَّتي قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلُ وَ لَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْديلا» بسیار شبیه آیه کنونی است.
۱) «سُنَّةَ اللَّهِ فِی الَّذینَ خَلَوْا مِنْ قَبْلُ وَ لَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدیلاً»
آفرینش نظام و برنامه دارد که از این نظام و برنامه تحت عنوان سنت‌های الهی یاد می‌شود؛ و اگرچه اقوام و ملت‌ها می‌آیند و می‌روند و شاهد انواعی از تغییرات هستند و جهان دائما در حال تغییر تبدیل است، اما سنت‌های الهی ثابت و غیرقابل تبدیل هستند؛ و به همین جهت است که می‌توان از تاریخ عبرت گرفت.
۲) «سُنَّةَ اللَّهِ فِی الَّذینَ خَلَوْا مِنْ قَبْلُ»
مقصود از این سنتی که در امت‌های پیشین هم بوده است، چیست؟
الف. اینکه اگر کسانی در قبال انبیاء نفاق بورزند و شایعه‌پراکنی کنند، (زجاج، مجمع‌البیان، ج۸، ص۵۸۱) ویا به تعبیر دیگر، درصدد افساد و اضطراب‌افکنی بین مردم برآیند، باید تبعید یا اعدام شوند (الميزان، ج۱۶، ص۳۴۰)
ب. ممکن است علاوه بر این، ناظر به وجوب حجاب نیز باشد که در همه امت‌های دیگر سابقه داشته، یعنی می‌فرماید هم قانون حجاب، و هم این مجازات‌ها برای کسانی بوده که در آن کارشکنی می‌کنند، سنتی الهی در همه ملل بوده است.
ج. چه‌بسا علاوه بر این، می‌خواهد بفرماید: این سنت ما در تمام جوامع بوده که اگر می‌خواهید اقدام صحیحی را در جامعه اجرایی کنید، باید سه عرصه‌ای را که در آیات قبل بیان شد، جدی بگیرید تا به موفقیت برسید؛ یعنی آموزش فرهنگی؛ ارائه دستورالعمل صریح فردی؛ وضع قوانین و مجازات‌های اجتماعی. (تدبر۸ جلسه قبل http://yekaye.ir/al-ahzab-33-61/)
د. اینکه انسان‌های منفاق، بیماردل [= هوسران] و شایعه‌پراکن، ملعون‌اند؛ و از رحمت خدا – که در اصل همان هدایت الهی خاص مومنان است که آنها را از شکاکیت می‌رهاند و به یقین می‌رساند (جلسه ۵۴۵، تدبر۵ http://yekaye.ir/al-ahzab-33-57/ )- بی‌بهره می‌مانند.
ه. …
۳) «قُتِّلُوا تَقْتِيلًا؛ سُنَّةَ اللَّهِ فِی الَّذینَ خَلَوْا مِنْ قَبْلُ وَ لَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدیلاً»
مبارزه عليه فتنهگران، يك سنّت الهى در همهى اديان بوده است؛ و قانون اعدامِ فتنهانگيزان و اخلالگران، تبديلناپذير است. (تفسير نور، ج۹، ص۴۰۴ )
۴) «قُتِّلُوا تَقْتِيلًا سُنَّةَ اللَّهِ فِی الَّذینَ خَلَوْا مِنْ قَبْلُ»
در شيوهى تبليغ، احكام سخت و سنگين را با سابقهى آن در طول تاريخ گره بزنيد.
نمونه‌های دیگری که قرآن چنین گونه کرده است:
«كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيامُ كَما كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ» (بقره/۱۸۳)
«وَ كَأَيِّنْ مِنْ نَبِيٍّ قاتَلَ مَعَهُ» (آل‌عمران/۴۶) (تفسير نور، ج۹، ص۴۰۴ )
۵) «قُتِّلُوا تَقْتِيلًا؛ سُنَّةَ اللَّهِ … مِنْ قَبْلُ»
مقام انسانيّت و ارزش امنيّت در همهى اديان الهى به قدرى است كه سختترين مجازات‌ها در مورد كسانى كه از اين راه به جامعه ضربه مىزنند اعمال مىشود. (تفسير نور، ج۹، ص۴۰۴ )
[۱] . در همانجا این حدیث هم آمده است:
حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ أَحْمَدَ الدَّقَّاقُ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْكُوفِيُّ عَنْ مُوسَى بْنِ عِمْرَانَ النَّخَعِيِّ عَنْ عَمِّهِ الْحُسَيْنِ بْنِ يَزِيدَ النَّوْفَلِيِّ عَنْ غِيَاثِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص كُلَّمَا كَانَ فِي الْأُمَمِ السَّالِفَةِ فَإِنَّهُ يَكُونُ فِي هَذِهِ الْأُمَّةِ مِثْلُهُ حَذْوَ النَّعْلِ بِالنَّعْلِ وَ الْقُذَّةِ بِالْقُذَّةِ.
[۲] . شاید این روایت را هم بتوان به نحوی ذیل این آیه فهمید:
مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ الْكُلَيْنِيُ قَالَ حَدَّثَنِي عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ حَفْصٍ الْمُؤَذِّنِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ بْنِ بَزِيعٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ جَابِرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ كَتَبَ بِهَذِهِ الرِّسَالَةِ إِلَى أَصْحَابِهِ وَ أَمَرَهُمْ بِمُدَارَسَتِهَا وَ النَّظَرِ فِيهَا …َ
اتَّقُوا اللَّهَ أَيَّتُهَا الْعِصَابَةُ وَ إِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَنْ لَا يَكُونَ مِنْكُمْ مُحْرِجُ الْإِمَامِ فَإِنَّ مُحْرِجَ الْإِمَامِ هُوَ الَّذِي يَسْعَى بِأَهْلِ الصَّلَاحِ مِنْ أَتْبَاعِ الْإِمَامِ الْمُسَلِّمِينَ لِفَضْلِهِ الصَّابِرِينَ عَلَى أَدَاءِ حَقِّهِ الْعَارِفِينَ لِحُرْمَتِهِ وَ اعْلَمُوا أَنَّهُ مَنْ نَزَلَ بِذَلِكَ الْمَنْزِلِ عِنْدَ الْإِمَامِ فَهُوَ مُحْرِجُ الْإِمَامِ فَإِذَا فَعَلَ ذَلِكَ عِنْدَ الْإِمَامِ أَحْرَجَ الْإِمَامَ إِلَى أَنْ يَلْعَنَ أَهْلَ الصَّلَاحِ مِنْ أَتْبَاعِهِ الْمُسَلِّمِينَ لِفَضْلِهِ الصَّابِرِينَ عَلَى أَدَاءِ حَقِّهِ الْعَارِفِينَ بِحُرْمَتِهِ فَإِذَا لَعَنَهُمْ لِإِحْرَاجِ أَعْدَاءِ اللَّهِ الْإِمَامَ صَارَتْ لَعْنَتُهُ رَحْمَةً مِنَ اللَّهِ عَلَيْهِمْ وَ صَارَتِ اللَّعْنَةُ مِنَ اللَّهِ وَ مِنَ الْمَلَائِكَةِ وَ رُسُلِهِ عَلَى أُولَئِكَ وَ اعْلَمُوا أَيَّتُهَا الْعِصَابَةُ أَنَّ السُّنَّةَ مِنَ اللَّهِ قَدْ جَرَتْ فِي الصَّالِحِينَ قَبْلُ…( الكافي، ج۸، ص۹-۱۰)
بازدیدها: ۴۶