ترجمه
بیقین که در آسمانها و زمین نشانه‌هایی است برای مومنین.
حدیث
۱) امیرالمومنین ع در فرازی از خطبه اشباح می‌فرمایند:
[خدايى] كه آفريدگان را پديد آورد بدون اینکه نمونهاى داشته باشد که از آن تقلید کند، و نه مقياسى از آفرينندهاى پيش از خود، تا بدان دستور كار كند؛ و با ملكوت قدرتش، و عجايبی که آثار حكمتش بدان گویاست، و اعتراف آفريدگان بدين كه نيازمند آن‌اند که به قوّت خود بر پايشان دارد، به ما آن نشان داد كه چاره‌ای نماند جز اذعان به اینکه بر شناخت او دليل کافی اقامه شده است.
و در مخلوقات بدیعی که ایجاد کرد، آثار صنع و نشانههاى حكمت او پديدار است، به طوری كه هر چه آفريده، حجت و دلیلی بر اوست؛ و حتی اگر آفریده‌ای باشد خاموش، بر تدبير او گوياست؛ و بر پديد آورنده، دليلى رساست.
نهج‌البلاغه، خطبه ۹۱
الَّذِي ابْتَدَعَ الْخَلْقَ عَلَى غَيْرِ مِثَالٍ امْتَثَلَهُ وَ لَا مِقْدَارٍ احْتَذَى عَلَيْهِ مِنْ خَالِقٍ مَعْبُودٍ كَانَ قَبْلَهُ وَ أَرَانَا مِنْ مَلَكُوتِ قُدْرَتِهِ وَ عَجَائِبِ مَا نَطَقَتْ بِهِ آثَارُ حِكْمَتِهِ وَ اعْتِرَافِ الْحَاجَةِ مِنَ الْخَلْقِ إِلَى أَنْ يُقِيمَهَا بِمِسَاكِ قُوَّتِهِ مَا دَلَّنَا بِاضْطِرَارِ قِيَامِ الْحُجَّةِ لَهُ عَلَى مَعْرِفَتِهِ فَظَهَرَتْ فِي الْبَدَائِعِ الَّتِي أَحْدَثَهَا آثَارُ صَنَعْتِهِ وَ أَعْلَامُ حِكْمَتِهِ فَصَارَ كُلُّ مَا خَلَقَ حُجَّةً لَهُ وَ دَلِيلًا عَلَيْهِ وَ إِنْ كَانَ خَلْقاً صَامِتاً فَحُجَّتُهُ بِالتَّدْبِيرِ نَاطِقَةٌ وَ دَلَالَتُهُ عَلَى الْمُبْدِعِ قَائِمَة
تدبر
۱) آیه یعنی نشانه و علامت، چیزی که با دیدنش انسان متوجه واقعیت دیگری می شود. هر آنچه در آسمانها و زمین است، یعنی هر آفریده ای، حتما آیه خداست. پس اگر مومن باشیم (خدا را باور کنیم) هرچه ببینیم خدا را نشان ما می دهد. به قول باباطاهر عریان:
به صحرا بنگرم صحرا ته وینم
به دریا بنگرم دریا ته وینم
به هر جا بنگرم کوه و در و دشت
نشان روی زیبای ته وینم
http://ganjoor.net/babataher/2beytiha/sh162/
۲) إنَّ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ لَآياتٍ لِلْمُؤْمِنين:
الف. هرچه در آسمانها و زمین است، نشانه است.
ب. مومن کسی است که خدا را باور کرده پس نشانه ها و علامت گذاری او را هم باور میکند و می‌فهمد.
نتیجه:
هرچیزی که خدا آفریده و هرآنچه رخ می‌دهد، برای انسانی که خدا را باور دارد پیام دارد، یعنی
اگر کسی بخواهد مسیر الی الله را طی کند، در و دیوار برایش پیام دارد، و:
“خود راه بگویدت که چون باید رفت”
۳) إنَّ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ لَآياتٍ لِلْمُؤْمِنين: خداوند تمام معجزات انبیاء را آیه نامیده است، همان گونه که تمام مخلوقات را هم آیه دانسته.
معجزات آیه و نشانه اند، نشانه ارتباط واقعی پیامبر با خدا، همه پدیده‌ها هم آیه و معجزه اند؛ لکن درمورد معجزات، چون غیر عادی اند، توجه ما را به آیه بودنشان جلب می شود، اما مومن کسی است که همه مخلوقات را معجزه خدا می بیند.
چه زیبا گفت سهراب:
…من به آنان گفتم :
آفتابی لب درگاه شماست
که اگر در بگشایید به رفتار شما می تابد.
و به آنان گفتم :
سنگ، آرایش کوهستان نیست
همچنانی که فلز، زیوری نیست به اندام کنلگ.
در کف دست زمین گوهر ناپیدایی است
که رسولان همه از تابش آن خیره شدند.
پی گوهر باشید.
لحظه ها را به چراگاه رسالت ببرید…
و به آنان گفتم :
هر که در حافظۀ چوب ببیند باغی
صورتش در وزش بیشه شور ابدی خواهد ماند….
زیر بیدی بودیم.
برگی از شاخه بالای سرم چیدم، گفتم :
چشم را باز کنید ، آیتی بهتر از این می خواهید ؟
می شنیدم که به هم می گفتند :
سحر میداند ، سحر !
سر هر کوه رسولی دیدند
ابر انکار به دوش آوردند…
۴) در مباحث معرفت شناسی چند راه برای کسب شناخت معروف است: عقلی، حسی و تجربی، نقلی و تاریخی، شهودی؛ و می‌کوشند همه معرفت‌های معتبر را به اینها برگردانند.
اما راه بسیار مهمی وجود داشته که قرآن قرنها قبل مطرح کرده و کمتر جدی گرفته اند:
شناخت آیه ای!
پی بردن از آیه و نشانه به یک واقعیت (مثال ساده‌اش: علائم رانندگی) اگرچه از حس و عقل و … استفاده می کند، اما هیچیک از راههای فوق نیست.
شاید علم نشانه شناسی بتواند کمکی به شرح این روش بکند.
بازدیدها: ۱۳۹